शेयर खरिद गर्ने सोचमा हुनुहुन्छ ? यी २० बुँदामा दिनुहोस् ध्यान

काठमाडौँ। शेयर बजारमा कुनै पनि कम्पनीको शेयर खरिद गर्नु अघि गहिरो अनुसन्धान र मूल्यांकन आवश्यक हुन्छ।बजारमा लगानी गर्दा अनिश्चितता र जोखिम हुनु स्वाभाविक हो, तर यदि सावधानीपूर्वक विश्लेषण गरियो भने, दीर्घकालीन रूपमा राम्रो प्रतिफल प्राप्त गर्न सकिन्छ।

पछिल्लो समयमा नेपाली शेयर बजारमा एक छुट्टै रौनक देखि रहेको छ। नियामक निकायबीच समन्वय बढ्दै जाँदा लगानिकर्ता उत्साहित बनिरहेका छन्। बजार आएको उचाईले धेरैलाई बजारमा प्रवेश गराएको छ। बजारमा लहलहैमा लागेर लगानि गर्दा बालुवा पानि झै हुने हुन्छ।

शेयर खरिद गर्नुअघि ध्यान दिनुपर्ने २० प्रमुख बुँदाहरूलाई यहाँ विस्तृत रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ, जसले तपाईंलाई लगानी निर्णयहरूमा सघाउनेछ।

1 कम्पनीको वित्तीय अवस्था
शेयर बजारमा लगानी गर्दा कम्पनीको वित्तीय अवस्था बुझ्नु अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। यसको लागि कम्पनीको नाफा(घाटा विवरण, बैलान्स शीट र नगद प्रवाह विवरण अध्ययन गर्नुपर्छ। यी वित्तीय विवरणहरूले कम्पनीको आर्थिक स्थिरता र यसको व्यापारिक स्वास्थ्यको स्पष्ट चित्रण गर्छन्। नाफा कमाउने र ऋणको बोझ सहनसक्ने क्षमता भएको कम्पनीले दीर्घकालमा लगानीकर्ताहरूलाई लाभ दिन सक्छ।

2 आय अनुपात
P/E अनुपात भनेको Price-to-Earnings Ratio हो, जसले कम्पनीको शेयर मूल्यलाई प्रति शेयर आम्दानीसँग तुलना गर्दछ। यो अनुपात कम्पनीको बजार मूल्यांकन कत्तिको महँगो वा सस्तो छ भनेर बुझ्नमा सहायक हुन्छ। उच्च P/E अनुपात भएको कम्पनी महँगो मानिन्छ, तर यो कम्पनीको भविष्यको आम्दानीको उच्च सम्भावनाको संकेत पनि हुनसक्छ। यद्यपि, बजारमा धेरै उच्च P/E अनुपात भएका कम्पनीहरूले भविष्यमा जोखिम पनि निम्त्याउन सक्छन्, त्यसैले P/E अनुपातलाई अन्य वित्तीय संकेतकहरूसँग तुलना गर्नु आवश्यक छ।

3 नगद प्रवाह
कम्पनीको नगद प्रवाह भनेको सञ्चालन, लगानी, र वित्तीय गतिविधिहरूबाट आउने र जाने नगदको मात्रा हो। नगद प्रवाह सकारात्मक हुनु भनेको कम्पनीसँग आफ्नो दैनिक कामकाज सुचारु रूपमा चलाउन पर्याप्त नगद छ भन्ने संकेत हो। यदि कम्पनीले नगद प्रवाहमा निरन्तर समस्या झेलिरहेको छ भने, यसले वित्तीय अस्थिरता निम्त्याउन सक्छ, जुन लगानीकर्ताहरूका लागि नकारात्मक हुन्छ। नगद प्रवाहको स्थिरता कम्पनीको स्वस्थ आर्थिक अवस्थाको एउटा महत्वपूर्ण संकेतक हो।

4 ऋण-इक्विटी अनुपात
यो अनुपात कम्पनीले लिएको ऋण र त्यसको आफ्नै पूँजीको अनुपातलाई जनाउँछ। कम्पनीको ऋण(इक्विटी अनुपात उच्च भएमा, त्यसले कम्पनीको वित्तीय जोखिमको संकेत दिन्छ। अत्यधिक ऋणले कम्पनीलाई आर्थिक दबाबमा राख्न सक्छ, विशेष गरी यदि ब्याज दरहरू बढ्ने सम्भावना छ भने। यसकारण, यस्तो कम्पनीमा लगानी गर्दा यसको ऋण व्यवस्थापन क्षमतालाई राम्ररी मूल्यांकन गर्नु आवश्यक छ।

 5 डिभिडेन्ड इतिहास
कम्पनीले आफ्नो शेयरधारकहरूलाई प्रदान गरेको डिभिडेन्डको इतिहास बुझ्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यदि कम्पनीले नियमित रूपमा डिभिडेन्ड वितरण गरेको छ भने, यसले कम्पनीको नाफा वितरणमा प्रतिबद्धता दर्शाउँछ। लगातार डिभिडेन्ड वितरण गर्ने कम्पनीहरू वित्तीय रूपमा स्थिर हुन्छन् भन्ने मान्यता छ। तर, डिभिडेन्ड मात्रकै आधारमा लगानी निर्णय गर्नु हुँदैनस कम्पनीको दीर्घकालीन वृद्धि सम्भावना पनि ध्यानमा राख्नुपर्छ।

6 बजारको प्रवृत्ति
शेयर बजारको समग्र प्रवृत्ति पनि लगानी निर्णयमा महत्वपूर्ण हुन्छ। बजारको हालको अवस्था र भविष्यको सम्भावनालाई बुझ्नुपर्छ। यदि बजारमा मन्दीको संकेतहरू देखिएका छन् भने, कम्पनीको शेयर मूल्यमा पनि नकारात्मक असर पर्न सक्छ। यसैले, कम्पनीको प्रदर्शनलाई बजारको व्यापक प्रवृत्तिसँग तुलना गर्न आवश्यक हुन्छ।

7 कम्पनीको व्यापार मोडेल
कम्पनीको व्यापार मोडेल दीर्घकालीन रूपमा सफल हुनसक्छ कि सक्दैन भन्ने कुरा बुझ्नुपर्छ। के कम्पनीको व्यापार मोडेल भविष्यमा पनि आकर्षक रहनेछ, वा समयसँगै अप्रासंगिक बन्न सक्छरु दीर्घकालीन दृष्टिकोण राखेर कम्पनीको व्यापार मोडेलको दिगोपनको मूल्यांकन गर्नु आवश्यक छ।

8 प्रतिस्पर्धात्मक लाभ
कम्पनीसँग अन्य प्रतिस्पर्धीहरूभन्दा फरक र विशिष्ट लाभ छ कि छैन भन्ने कुरा पनि महत्त्वपूर्ण छ। के कम्पनीको उत्पादन वा सेवा प्रतिस्पर्धी बजारमा विशेष मानिन्छरु यदि कम्पनीसँग अद्वितीय प्रतिस्पर्धात्मक लाभ छ भने, यसले दीर्घकालीन रूपमा शेयरधारकहरूलाई राम्रो प्रतिफल दिन सक्छ। उदाहरणका लागि, प्रविधिमा अग्रणी कम्पनीहरू प्रायस् लामो समयसम्म प्रतिस्पर्धामा अगाडि रहन सक्छन्।

9 व्यवस्थापन टोली
कम्पनीको व्यवस्थापन टोलीको अनुभव र दक्षता पनि लगानी निर्णयमा प्रभाव पार्न सक्छ। कुशल र अनुभवी व्यवस्थापनले कम्पनीलाई दिगो सफलता दिलाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। तसर्थ, कम्पनीको उच्च तहको नेतृत्वमा रहेका व्यक्तिहरूको पृष्ठभूमि र अघिल्लो उपलब्धिहरूलाई ध्यान दिनु आवश्यक हुन्छ।

10 आय वृद्धिदर
कम्पनीको विगतको आम्दानी वृद्धिदर कस्तो छ र भविष्यमा कत्तिको वृद्धि हुने सम्भावना छ, यो बुझ्न आवश्यक छ। यदि कम्पनीले विगतमा राम्रो वृद्धि गरेको छ र आगामी योजनाहरू दृढ छन् भने, त्यस कम्पनीमा लगानी गर्नु उपयुक्त हुन सक्छ।

11 आर्थिक सुचकांक
देशको आर्थिक सुचकांकहरू जस्तै सकल घरेलु उत्पादन, मुद्रास्फीति दर र बेरोजगारी दरले कम्पनीको प्रदर्शनमा ठूलो प्रभाव पार्न सक्छ। देशको समग्र आर्थिक अवस्था राम्रो छ भने, कम्पनीहरूको आय वृद्धि पनि सम्भावित रूपमा सकारात्मक रहन्छ।

12 साधारण शेयर संख्या
कम्पनीको बजारमा रहेको साधारण शेयरको कुल संख्या जाँच गर्नुहोस्। धेरै शेयरले मूल्यको स्थिरतामा असर पुर्याउन सक्छ। यदि कम्पनीले अत्यधिक शेयर जारी गरेको छ भने, यसले शेयरको मूल्यमा अनावश्यक उतार(चढाव निम्त्याउन सक्छ।

13 नयाँ उत्पादन वा सेवा
कम्पनीले नयाँ उत्पादन वा सेवाहरूको योजना बनाएको छ कि छैन, र त्यसको सम्भावना के कस्तो छ, भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण हुन्छ। नयाँ उत्पादन वा सेवाहरूले कम्पनीलाई नयाँ बजारमा प्रवेश गराउन र शेयर मूल्य बढाउन मद्दत गर्न सक्छ।

14 सेक्टर प्रदर्शन
कम्पनी जुन क्षेत्रमा काम गर्दैछ, त्यस क्षेत्रको समग्र प्रदर्शन कस्तो छ भनेर बुझ्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यदि क्षेत्र नै मन्दीमा छ भने, कम्पनीले कति राम्रो प्रदर्शन गरे पनि, बजारको दबाबले शेयर मूल्यमा असर पर्न सक्छ।

15 पछिल्लो मूल्य प्रवृत्ति
कम्पनीको शेयर मूल्यको हालसम्मको प्रवृत्तिलाई ध्यान दिनुहोस्। शेयर मूल्यले विगतमा कसरी प्रदर्शन गरेको छ भन्ने कुराले भविष्यमा कस्तो प्रदर्शन हुनसक्छ भन्ने कुरा बुझ्न मद्दत गर्छ। मूल्य प्रवृत्तिहरूको विश्लेषण गरेर सम्भावित उतार(चढावको तयारी गर्न सकिन्छ।

16 एनालिस्टको रेटिंग
अधिकांश वित्तीय संस्थाहरूका विश्लेषकहरूले कम्पनीहरूको रेटिंग दिन्छन्। यी रेटिंगहरू कम्पनीको वित्तीय स्वास्थ्य र सम्भावित प्रदर्शनको आधारमा दिइन्छ। विश्लेषकहरूको सकारात्मक रेटिंग भएको कम्पनीले लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गर्न सक्छ।

17 मूल्यांकन
कम्पनीको वास्तविक मूल्य र यसको बजार मूल्यको तुलना गर्नुहोस्। यदि बजार मूल्य कम्पनीको वास्तविक मूल्यभन्दा धेरै बढी छ भने, कम्पनीलाई ओभरभ्याल्यूड मान्न सकिन्छ। यस्तो अवस्थामा लगानी गर्दा सावधानी अपनाउनु आवश्यक छ।

18 माक्रोइकोनोमिक वातावरण
देशको आर्थिक, राजनीतिक, र कानूनी वातावरणले कम्पनीहरूको प्रदर्शनमा सिधा असर पार्न सक्छ। यदि देशमा राजनीतिक अस्थिरता छ भने, कम्पनीको व्यापारमा बाधा पुर्‍याउन सक्छ। त्यस्तै, सरकारका नीति, कर नियमहरू, र ब्याज दरको परिवर्तन पनि कम्पनीको नाफामा असर पार्छ।

19 कम्पनीको प्रतिस्पर्धा विश्लेषण
कम्पनीको प्रतिस्पर्धा र बजारमा यसको स्थानलाई मूल्याङ्कन गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। प्रतिस्पर्धीहरूको स्थिति, तिनीहरूको उत्पादनहरू, मूल्य निर्धारण रणनीतिहरू, र बजारको हिस्साबारे बुझ्नाले कम्पनीको सम्भावित वृद्धि र चुनौतिहरूको स्पष्ट चित्रण दिन्छ। यदि कम्पनीको प्रतिस्पर्धात्मक स्थिति बलियो छ भने, यसले दीर्घकालीन सफलताको सम्भावना बढाउँछ।

20 लिक्विडिटी
कम्पनीको शेयर बजारमा कत्तिको सजिलै किनबेच गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा पनि महत्त्वपूर्ण छ। उच्च लिक्विडिटी भएको शेयर सजिलै किनबेच गर्न सकिन्छ ।