ठगी र साइबर अपराधको अखडा ईसेवाः खोक्रो सिस्टमले जोखिममा करोडौं रकम, उदासिन राष्ट्र बैंक

काठमाडौँ । नेपालमा डिजिटल भुक्तानी सेवाहरूको क्षेत्रमा ईसेवा एक प्रमुख नाम हो, जसले देशभरका लाखौं ग्राहकलाई आफ्नो सेवा प्रदान गर्दै आएको छ। यद्यपि, पछिल्लो समय कम्पनीले सामना गरिरहेको विभिन्न गम्भीर समस्याले यसको प्रतिष्ठा र ग्राहकहरूको विश्वासमा गहिरो असर पारेको छ। ईसेवाको प्रणालीमा बारम्बार आउने समस्याहरू, ठगीका घटनाहरू र सुरक्षा जोखिमहरूले ग्राहकहरूलाई असुरक्षित महसुस गराएका छन्। यसले कम्पनीको छवि बिगारेको मात्र छैन दीर्घकालीन व्यापारिक प्रतिमामा पनि ठूलो असर पर्ने जोखिम बढाएको छ।

इसेवाको प्रणालीमा बारम्बार समस्या आउने कारणहरूको विश्लेषण गर्दा, यसको कमजोर सुरक्षा संरचना र प्राविधिक गडबडिहरू प्रमुख कारण मानिएका छन्। कम्पनीको डिजिटल वालेट सेवा, जसले ग्राहकलाई सहज र द्रुत भुक्तानीको अनुभव दिन्छ, हाल जोखिममा परेको छ। सुरक्षा मापदण्डहरूको अभाव र ग्राहकहरूको वित्तीय जानकारीको संवेदनशीलताले साइबर अपराधीहरूलाई प्लेटफर्ममा प्रवेश गर्ने अवसर दिएको छ। यस कारणले, प्रयोगकर्ताहरूको पैसा असुरक्षित भइ ठगीको शिकार हुन थालिएको छ।

ईसेवा बेला बेला आइरहेको समस्यालाई प्राविधिक समस्या भनेर आदटाल गर्दै आइरहेको छ। तर, बेला बेला एपमा आइएको समस्या ग्राहकको करोडौ रकम हिनामिना हुने आशंका बढेको हो ।

इसेवाको मोबाइल वालेट सेवामा भइरहेको कमजोर सुरक्षा मापदण्डले ग्राहकहरूको विश्वासमा गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। बिभिन्न प्रकारका साइबर अपराध र ठगीका घटनाहरूका कारण, प्रयोगकर्ताहरूका रकम अनधिकृत व्यक्तिहरूले निकाल्ने घटनाहरू बढेका छन्। यसका एक उदाहरण रमेश भट्टराईको घटना हो, जसमा उनले आफ्नो ईसेवा खाताबाट ठगीको शिकार भए। रमेशले फोनमा आएको एक स्क्यामको शिकार बनेका थिए, जसमा ठगहरूले उनलाई ईसेवा मार्फत पुरस्कार जितेको भन्दै प्रक्रिया पूरा गर्न भनिएका थिए। यो एक खतरनाक जाल थियो, जसमा बैंकको लिङ्क ईसेवामा जोडेर उनका रकम असुरक्षित बनाइएका थिए।

नियामक निकाय नेपाल राष्ट्र बैंकले यस समस्यामा प्रभावकारी कदम उठाउन चुक्दै आएको छ। राष्ट्र बैंकको उदासिनताका कारण ईसेवामा रहेका समस्याहरू जटिल बन्दै गएका छन् र कम्पनीका विरुद्ध कुनै प्रभावकारी कारबाही भएको छैन । यसबाट कम्पनीको विश्वसनीयता अझ गडबडमा परेको छ। राष्ट्र बैंकको जिम्मेवारी भनेको वित्तीय संस्थाहरूको नियमन र सुरक्षा सुनिश्चीत गर्नु हो, तर यसले यो मुद्दा समाल्नेमा केहि ठोस कदम नचाल्दा ग्राहकहरूको सुरक्षित भुक्तानी सेवा प्राप्त गर्ने अधिकार सुनिश्चित हुन सकेको छैन।

इसेवाको कमजोर सुरक्षा संरचना र लगातार आइरहेका समस्याहरूको कारण हाल कम्पनीको प्रयोगकर्ता संख्या घट्दै गएको छ। धेरै ग्राहकहरूले अब अन्य भुक्तानी सेवाहरूमा स्विच गरेका छन्, जसले गर्दा ईसेवाको बजार हिस्सामा गम्भीर घटबढ भइरहेको छ। विशेष गरी अस्पताल जस्ता संवेदनशील क्षेत्रमा भएको बेला ईसेवामा आउने समस्याले कम्पनीको प्रतिष्ठामा ठूलो धक्का पुर्याएको छ। यस्ता समस्याहरूका कारण, ग्राहकहरूले समयमै पैसा पठाउन नसकेका कारण बिरामीको उपचारमा ढिलाइ भएको छ, जसले गर्दा कम्पनीको प्रभावमा प्रत्यक्ष नकरात्मक प्रभाव परेको छ।

यति मात्र होइन, ईसेवामार्फत अनलाइन जुवा, ठगी र गैरकानुनी कारोबारको माध्यमको रूपमा समेत प्रयोग भइरहेको तथ्य बाहिर आएको छ । ईसेवा क्रिप्टोकरेन्सी कारोबार, अनलाइन गेमिङ र जुवाजस्ता गैरकानुनी गतिविधिहरूमा संलग्न रहेको आरोप लागेको छ ।

धेरै ग्राहकहरूले यस स्थितिलाई गम्भीर मान्दै ईसेवाको असुरक्षित भुक्तानी प्रणालीलाई बन्द गर्नको लागि आवाज उठाएका छन् । हालको अवस्थामा ईसेवाको प्रबंधनले यसको सुरक्षा प्रणालीमा सुधार ल्याउन नसकेको खण्डमा यसका ग्राहकहरूले दीर्घकालीन रूपमा अन्य भुक्तानी प्लेटफर्महरूमा जान थालेका छन्। यस्ता घटनाहरूको पुनरावृत्ति कम्पनीको लागि दीर्घकालीन आर्थिक संकट ल्याउन सक्छ, जसले गर्दा यसलाई आफ्नो व्यापारिक रणनीतिहरू र सुरक्षा मापदण्डहरूको पुनः मूल्याङ्कन गर्नु अनिवार्य छ ।

इसेवाको सबैभन्दा गम्भीर समस्या भनेको यसको प्राविधिक कमजोरी र सुरक्षा मापदण्डहरूको अभाव हो। यसको मोबाइल वालेट प्रणाली साइबर अपराधीहरूको लागि एक लक्ष्य बन्दै गएको छ र यसको प्लेटफर्मलाई शोषण गर्ने गतिविधिहरू बढ्दो छ। ग्राहकहरूको पैसा सजिलै चोरी हुने घटनाहरूले यसलाई एक असुरक्षित प्लेटफर्मको रूपमा स्थापित गरेको छ। यस कारणले गर्दा प्रयोगकर्ताहरूले अब ईसेवा प्रयोग गर्नको सट्टा अन्य विकल्पहरूमा ध्यान दिन थालेका छन्।