बजारमा नौटङ्की नाचः कारबाहीमा परेको बैंकको शेयरमा सर्किट, किन बालुवामा पानी हाल्दै लगानीकर्ता ?
काठमाडौं । नेपालको शेयर बजारमा हालै एक अनौठो प्रवृत्ति देखिएको छ। खासगरी, कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंक लिमिटेडको शेयरमा सकारात्मक सर्किट लागेको छ, जसले बजारमा अत्यधिक चासो र अनिश्चितता ल्याएको छ। यस बैंकको वित्तीय अवस्था समस्याग्रस्त भएपनि, राष्ट्र बैंकको कारबाहीमा परेको अवस्थामा पनि यसको शेयर मूल्यमा अचानक सुधार देखिएको छ। यस्ता घटनाले शेयर बजारलाई जोखिमपूर्ण र अनिश्चित बनाएको छ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले हिजो अर्थात् मंगलबार कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकलाई कारबाही गर्ने निर्णय गरेको थियो। उक्त बैंकको वित्तीय अवस्था समस्याग्रस्त रहेको भन्दै राष्ट्र बैंकले बैंकको निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाहमा रोक लगाएको थियो। यस बैंकको पूँजीकोष अनुपात, निष्क्रिय कर्जा अनुपात र अन्य वित्तीय सूचकहरू कमजोर देखिएको कारण राष्ट्र बैंकले यस बैंकलाई कारबाही गरेको हो।
बैंकको वित्तीय समस्याहरूलाई मध्यनजर गर्दै राष्ट्र बैंकले यस बैंकलाई सुधारात्मक कदम चाल्नको लागि ६ महिने समय दिएको थियो। बैंकको सञ्चालनमा देखिएका समस्याहरू र नेपालको वित्तीय प्रणालीमा परेको असरका बारेमा नेपाल राष्ट्र बैंकले गम्भीर असन्तोष व्यक्त गरेको थियो। यस बैंकको वित्तीय स्थितिमा सुधार ल्याउनका लागि राष्ट्र बैंकले निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाहमा रोक लगाएको थियो।
तर, यस्तै संकटको समयमा पनि बैंकको शेयर बजारमा अचम्मको सर्किट लागेको छ। यसको शेयर मूल्य केही दिनमै अप्रत्याशित रूपमा बढेको छ। यस घटनाले शेयर बजारमा अस्थिरता र अनिश्चितता फैलाएको छ। लगानीकर्ताहरूले के के कारणले यस बैंकको शेयरमा लगानी गरेका होलान्, भन्ने विषयमा विश्लेषण भइरहेको छ ।
लगानीकर्ताको हचुवा निर्णय र जोखिम
कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको शेयरमा आएको सकारात्मक सर्किटले धेरै लगानीकर्ताहरूलाई अचम्मित पारिरहेको छ। यस प्रकारको अनौठो वृद्धि सामान्यत: बजारको स्वाभाविक प्रवृत्तिमा नपर्ने देखिन्छ। यस घटनाले शेयर बजारमा असामान्य परिस्थिति उत्पन्न गरेको छ। लगानीकर्ताहरू, खासगरी ती जो यस बैंकको समस्याग्रस्त अवस्था थाहा पाएका थिए, उनीहरूले आफ्नो लगानी हचुवामा राखेका देखिन्छन्।
बैंकको शेयर मूल्यको वृद्धि यस तथ्यका आधारमा आश्चर्यजनक छ कि बैंकको वित्तीय अवस्था सुधारको दिशामा छैन। यसका बावजूद पनि शेयर मूल्यको वृद्धि धेरै लगानीकर्ताहरूको लागि जोखिमपूर्ण अवस्थामा परिणत भएको छ। यसमा संलग्न भएका व्यक्तिहरूले गम्भीर सोच-विचार नगरी र जानकारीको कमीका कारण आफ्नो लगानी जोखिममा पारेका छन्।
बैंकको संकटको समाधानको लागि नेपाल राष्ट्र बैंकले कारबाही गरेपछि, अन्य बैंकहरू र वित्तीय संस्थाहरूका लागि यस घटनाले एक सतर्कता सन्देश पठाएको छ। अझै पनि कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको भविष्यमा कस्तो सुधार हुनेछ भन्ने यकिन छैन, र यस बैंकको शेयरमा लगानी गर्ने लगानीकर्ताहरूलाई धेरै सोच्नुपर्ने हुन्छ।
बैंकरहरूको नजरमा कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको भविष्य
बैंकिङ क्षेत्रमा रहेका एक वरिष्ठ बैंकरले कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको स्थिति बारे आफ्नो विचार व्यक्त गर्दै भने, “कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको कारबाहीमा परेको अवस्था साँच्चिकै चिन्ताजनक हो। यो त्यस्तो संकेत हो जुन बजारमा जोखिम र अनिश्चितता फैलाउन सक्छ। लगानीकर्ताहरूलाई यस्ता समस्यामा संलग्न भएका संस्थामा लगानी गर्नुअघि थप विचार गर्नु पर्छ।”
“यस्तो संस्थामा लगानी गर्नु भनेको केवल जोखिमको सामना गर्नु हो,” उनले भने, “बैंकको कर्जा प्रवाह र निक्षेप संकलनमा रोक लगाइएको छ, र यसको वित्तीय स्थिति कमजोर भएको स्पष्ट छ। यसका बावजुद, यसका शेयरमा अचानक वृद्धि देखिनु भनेको बजारमा चलखेलको संकेत हो।”
एक अर्को बैंकरले भने, “शेयर बजारमा यस्ता अप्रत्याशित परिवर्तनले लगानीकर्तालाई भ्रमित गर्न सक्छ। कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको शेयर मूल्यमा आएको सुधारको कारण वास्तविकता भन्दा बजारको चर्को उत्साह हो। लगानी गर्दा वित्तीय संस्थाको स्थिरता र दीर्घकालिक दृष्टिकोणलाई ध्यानमा राख्नुपर्छ।”
नियामक निकाय भूमिका पनि यो घटनामा महत्वपूर्ण छ। जब एक बैंकलाई कारबाही गरिएको छ र यसको वित्तीय स्थिति कमजोर छ, तब नियामक निकायले बजारलाई अनुगमन गर्न र उचित निर्देशन दिनुपर्छ। तर, यस घटनामा नियामक निकायले पर्याप्त कदम नचालेको आरोप पनि लागिरहेको छ।
“नियामक निकायको भूमिका बजारमा पारदर्शिता र जानकारीको सुनिश्चितता गर्न महत्वपूर्ण हुन्छ। यस घटनामा नियामकको गम्भीर र सक्रिय दृष्टिकोणको कमी देखिएको छ। यदि नियामक निकायले सजग कदम चालेको भए, यस प्रकारको बजार गतिविधि रोक्न सकिन्थ्यो,” एक अर्थशास्त्री ले भने।
‘शेयर बजारमा लगानी गर्दा जोखिम र लाभका बारेमा गहिरो अध्ययन र सोच आवश्यक हुन्छ। कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको घटनाले हामीलाई एक महत्वपूर्ण पाठ सिकाएको छ—सिर्फ शेयर मूल्यको वृद्धिमा आकर्षित हुनु गलत निर्णय हुन सक्छ। यदि हामी वित्तीय सूचकहरू र संस्थाको वास्तविक अवस्था विचार नगरी मात्र बजारको हाउभाउ पछ्याउँछौं भने, हामी ठूलो जोखिममा पर्न सक्छौ’ एक लगानीकर्ताले भने ।
व्यावसायिक जगतका विशेषज्ञहरूले लगानीकर्ताहरूलाई चेतावनी दिएका छन् कि बजारमा लगानी गर्दा संस्थाको वित्तीय स्थिति, कर्जा प्रवाह, पूँजीकोष अनुपात र दीर्घकालीन स्थिरता जस्ता सूचकहरूमा ध्यान दिनु पर्छ। जसले गर्दा दीर्घकालमा लगानी सुरक्षित र लाभदायक रहोस्।
चार वटा बैंकहरुको अवस्था संकटग्रस्त, राष्ट्र बैंकद्वारा टेकओभरमा ढिलाई
