फाइनान्स कम्पनीहरूको खराब कर्जाको चुलिँदो भार, शेयर बजारमा विडम्बनाको नाच

काठमाडौँ । शेयर बजारमा लगानीकर्ताको उच्च आकर्षणको केन्द्र मानिएका फाइनान्स कम्पनीहरू खराब कर्जाको चक्रव्यूहमा फसिरहेका छन् । नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से) मा सूचीकृत १५ फाइनान्स कम्पनीमध्ये आधाभन्दा बढीको खराब कर्जा राष्ट्र बैंकले तोकेको सीमा नाघेको छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाको खराब कर्जा ५ प्रतिशतभन्दा बढी हुनु नहुने राष्ट्र बैंकको निर्देशन भए पनि चालु आर्थिक वर्षको पहिलो त्रैमाससम्म ७ कम्पनीले यो सीमा पार गरेका छन् ।

आन्तरिक अर्थतन्त्रमा मन्दीका कारण फाइनान्स कम्पनीहरूले प्रभावकारी कर्जा प्रवाह गर्न नसक्दा र असुली प्रक्रियामा पनि चुनौती झेल्दा खराब कर्जाको मात्रा ह्वात्तै बढेको हो । पछिल्लो तथ्यांकअनुसार एक वर्षको अवधिमा फाइनान्स कम्पनीहरूको खराब कर्जा औसतमा ३.४१ प्रतिशतले वृद्धि भएर ९.१८ प्रतिशत पुगेको छ ।

विशेष गरी जानकी फाइनान्सको अवस्था अत्यन्तै नाजुक देखिएको छ । कम्पनीको खराब कर्जा १७.०४ प्रतिशतले बढेर ३४.६४ प्रतिशत पुगेको छ । यस्तै, समृद्धि फाइनान्सको खराब कर्जा २३.४७ प्रतिशत पुगेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा १८.६८ प्रतिशतले बढी हो । गुहेश्वरी मर्चेन्टको खराब कर्जा १३.५६ प्रतिशत रहेको छ भने नेपाल फाइनान्सको १०.३६ प्रतिशत पुगेको छ ।

समान रूपमा सबै कम्पनीहरूको अवस्था नराम्रो भने छैन । मञ्जुश्री फाइनान्सले खराब कर्जालाई न्यूनतम ३.१२ प्रतिशतमा सीमित राख्न सफल भएको छ, जुन अन्य कम्पनीहरूको तुलनामा निकै सकारात्मक हो । तर, समग्रमा फाइनान्स कम्पनीहरूको खराब कर्जाको औसत दरलाई हेर्दा स्थिति चिन्ताजनक देखिन्छ ।

राष्ट्र बैंकको नियामक व्यवस्थाले ५ प्रतिशतभन्दा बढी खराब कर्जा भएका वित्तीय संस्थाहरूलाई निक्षेप र कर्जाको सीमा घटाउने, नयाँ शाखा खोल्न प्रतिबन्ध लगाउने, कर्मचारीहरूको पारिश्रमिक वृद्धि रोक्ने, र लाभांश वितरणमा समेत रोक लगाउने अधिकार राख्छ । यी व्यवस्थाहरू लागू भएमा कमजोर वित्तीय अवस्था भएका फाइनान्स कम्पनीहरू थप समस्यामा पर्ने जोखिम रहेको छ ।

तर, विडम्बना यस्ता कमजोर वित्तीय अवस्था भएका कम्पनीहरूप्रति शेयर बजारमा लगानीकर्ताको आकर्षण झनै बढ्दो देखिएको छ । खराब कर्जाको भार थेग्न नसक्ने अवस्थामा रहेका कम्पनीहरूको शेयर मूल्य उच्च रहेको तथ्यले बजारको यथार्थता र लगानीकर्ताको मानसिकतालाई प्रश्नचिह्न लगाएको छ । लगानीकर्ताहरूले कम्पनीको वास्तविक वित्तीय अवस्था हेर्नुको साटो केवल बजारमा चलेका हल्ला र सामान्य ट्रेन्डलाई प्राथमिकता दिएको देखिन्छ ।

फाइनान्स कम्पनीहरूको यो अवस्थाले समग्र वित्तीय प्रणालीलाई नै जोखिममा पुर्याउने संकेत दिएको छ । खराब कर्जाको निरन्तर वृद्धि र अस्थिर शेयर मूल्यले अर्थतन्त्रमा दीर्घकालीन असर पुर्याउन सक्ने देखिएको छ । यस्तो अवस्थामा नियामक निकायहरूले प्रभावकारी कदम चाल्दै फाइनान्स कम्पनीहरूको वित्तीय अनुशासनमा सुधार गर्न ध्यान दिन आवश्यक छ ।

साथै, लगानीकर्ताहरूले पनि शेयर बजारको दीर्घकालीन स्थिरता र पारदर्शितालाई प्राथमिकता दिनु आवश्यक छ । केवल मुनाफाको लोभले गर्दा कमजोर कम्पनीहरूमा लगानी गर्नुले भविष्यमा ठूलो नोक्सानी निम्त्याउन सक्छ । फाइनान्स कम्पनीहरूको खराब कर्जा घटाउन र शेयर बजारमा देखिएको यो अस्वाभाविक प्रवृत्ति नियन्त्रण गर्न नियामक निकाय र सरोकारवाला सबै पक्षको समन्वय अपरिहार्य देखिन्छ ।